Prema podacima iz 2023. godine, više od 433.000 slučajeva raka je dijagnostikovano. Rano otkrivanje igra ključnu ulogu u prepoznavanju vrste raka i pružanju odgovarajuće terapije. Ipak, da bi došli do ove tačke, važno je prepoznati početne znakove i simptome koji mogu ukazivati na problem. U ovom članku otkrivamo prve simptome raka koje ne treba zanemariti.
Rak: prva i druga najčešća uzroka smrti
U Srbiji, rak je jedan od glavnih uzroka smrtnosti kod oba pola. Kod muškaraca je najčešći uzrok smrti rak pluća, dok je kod žena rak dojke i dalje najčešći uzrok. Otprilike 41% slučajeva raka među osobama starijim od 30 godina može se pripisati faktorima rizika koji se mogu modifikovati. To uključuje pušenje, konzumaciju alkohola, gojaznost i nezdravu ishranu. Razumevanje ovih faktora može pomoći u prevenciji bolesti.
Rak: teškoće u otkrivanju
Nije uvek lako prepoznati prve simptome raka, pogotovo za osobe koje nisu stručne u medicini. Uprkos tome, važno je biti pažljiv prema promenama u svom organizmu, kao što su dugotrajni bolovi koji ne reaguju na analgetike, ponavljajući problemi sa varenjem, učestalo mokrenje, neobjašnjivo krvarenje ili preterana kratkoća daha. Opšti simptomi poput umora, naglog gubitka ili dobijanja na težini, ili prekomernog znojenja takođe zahtevaju medicinsku pažnju. Iako ovi simptomi ne znače nužno da imate rak, oni su dovoljno ozbiljni da bi lekar mogao da uradi krvne analize i utvrdi moguće abnormalnosti.
Rak: zašto se treba rano testirati
U medicini, nijedan neuobičajen simptom ne sme se zanemariti. Nažalost, neki tipovi raka mogu se razvijati bez jasnih simptoma, što ih čini posebno opasnim jer se otkrivaju u kasnijim fazama. Na primer, rak pankreasa, bubrega ili debelog creva često se otkriva kasno, zbog čega su njihove prognoze loše. Za neke od ovih tipova raka postoje organizovani programi skrininga kako bi se obezbedilo rano otkrivanje i time smanjila smrtnost. Za druge vrste raka, redovne medicinske kontrole su najbolji način za rano otkrivanje.
Rak: značaj krvnih analiza u otkrivanju
Krvne analize su jedna od metoda za rano otkrivanje potencijalnih tumora kod osoba koje pokazuju simptome raka. Redovni testovi krvi mogu pomoći u prepoznavanju raka pre nego što postane očigledan. Postoje testovi koji mogu identifikovati prisustvo raka pre nego što se simptomi pojave, što daje šansu za efikasnije lečenje.
Prvi simptomi raka debelog creva koji se ne smeju ignorisati
Neki tipovi raka, poput raka debelog creva, poznati su po „tihom“ prisustvu, što znači da se simptomi ne javljaju odmah. Ipak, određeni znakovi mogu ukazivati na ovu bolest:
- Dugotrajna dijareja
- Sve češća potreba za odlaskom u toalet
- Osećaj nepotpunog pražnjenja creva
- Pogoršanje konstipacije u nekim slučajevima
- Mučnina praćena povraćanjem
- Osećaj punog rektuma, čak i nakon pražnjenja
- Stolica uža nego obično
Stolica i rak debelog creva: koji je povezanost?
Kod raka debelog creva, stolica može postati uža nego inače, a prisutnost krvi u stolici može biti znak upozorenja. Takođe, česta je promena između dijareje i konstipacije, što je još jedan od pokazatelja mogućeg problema.
Koji su bolovi povezani sa rakom debelog creva?
Kada su simptomi prisutni, oni često uključuju promene u funkcionisanju creva koje mogu uzrokovati intenzivne bolove u stomaku, bilo lokalizovane ili difuzne. Prisutnost krvi u stolici može dodatno pojačati bol i učiniti svaki odlazak u toalet izuzetno neprijatnim.
Rak debelog creva i smrtnost: treba li se brinuti?
Ako se rak debelog creva otkrije na vreme i adekvatno leči, može se uspešno izlečiti. Ipak, treba naglasiti da u Srbiji, kao i u mnogim drugim zemljama, rak debelog creva ostaje jedan od vodećih uzroka smrtnosti. Prognoza zavisi od stadijuma u kojem se rak otkrije—u ranim fazama stopa izlečenja može biti i do 90%, dok u kasnijim fazama (stadijum 3 ili 4) iznosi samo 13%. To je razlog zbog kojeg je rano otkrivanje i pravovremeno lečenje ključno za povoljan ishod.